Sovet dövründə tarix dərsliklərində Şimali Azərbaycanın 1813-cü ildə işğalını bizə Rusiyaya birləşmə kimi təqdim edənlər, bu hadisə ilə yurdumuzda sülhün, əmin-amanlığın yaranmasını önə çəkirdilər. Halbuki Rusiyanın Cənubi Qafqaza gəlişindən sonra başqa bir formada milli faciələrimizin əsası qoyuldu.

Bəlalarımız 1804-cü ildə Gəncə istila edilib Cavad xan öldürüldükdən sonra başlandı. Bir il sonra Qarabağ xanı İbrahimxəlil xan məcburən "Kürəkçay müqaviləsi"ni imzalamaqla general rütbəsini, rus təbəəliyini qəbul etdi. Daha bir il bir ay keçmədi ki, 12 iyun 1806-cı ildə İbrahimxəlil xan 17 nəfər ailə üzvü ilə birlikdə Şuşa yaxınlığındakı Xan bağında mayor Lisaneviçin dəstəsi tərəfindən qətlə yetirildi. Baş verən vəhşiliyi "malalamaq" məqsədilə, üç ayın tamamında Mehdiqulu xan Cavanşir Qarabağ xanı kimi atasının yerinə gətirildi.

Lakin zaman keçdikcə Tiflisdə oturan Qafqaz canişinliyi Qarabağ xanlığını zəiflətmək üçün bütün müstəvilərdə cəhdlər etdi - həm siyasi, həm də iqtisadi cəhətdən onu sıxışdırmağa başladı. Təzyiqlərdən cana doymuş Mehdiqulu xan yaxınlarını başına yığıb, 1822-ci ildə Arazdan cənuba adladı. Bu fürsətdən yararlanan Çar hökuməti həmin ildən xanlığın ləğvini elan etdi.

             Məqalə ilə daha ətraflı BURADAN tanış ola bilərsiniz.